Azərbaycanda bir çox hallarda ev sahibləri ilə kirayədə qalan şəxslər arasında rəsmi kirayə müqaviləsi bağlanmır. Bu isə gələcəkdə hüquqi mübahisələrə və tərəflərdən birinin hüquqlarının pozulmasına gətirib çıxara bilər. Azərbaycan Qiymətləndiricilər Cəmiyyətinin sədri, iqtisadçı ekspert Vüqar Oruc verdiyi açıqlamada bildirib ki, qanunvericiliyə əsasən, kirayə müqaviləsinin bağlanması mütləqdir.

Ekspertin sözlərinə görə, kirayə müqaviləsi ödəmə mənbəyindən vergi tutulmasını nəzərdə tutur və bu verginin dərəcəsi çox hallarda 14 faiz təşkil edir. Məhz bu vergi öhdəliyinə görə bəzi şəxslər rəsmi müqavilədən yayınmağa çalışır, bu isə qiymətin və ümumi xərclərin artmasından çəkinmək məqsədi daşıyır.

“Bu, çox riskli bir yanaşmadır,” – deyə Vüqar Oruc bildirib. – “Çünki gələcəkdə tərəflər arasında hər hansı problem yarandıqda, müqavilənin olmaması vətəndaşın hüquqlarını müdafiə etmək imkanını əngəlləyir. Ona görə də kirayə ilə bağlı bütün şərtlərin müqavilədə yazılı şəkildə təsbit olunması tövsiyə olunur.”

Ekspert qeyd edib ki, beynəlxalq təcrübədə də bu yanaşma tətbiq olunur. Kirayə verən şəxslər mütləq müqavilə imzalayır, burada evdəki əşyaların siyahısı, kirayə müddəti, status və qiymət şərtləri dəqiq şəkildə göstərilir. Bu isə hüquqi mübahisələrin qarşısının alınmasına və tərəflərin hüquqlarının qorunmasına xidmət edir.

“Müqavilənin olmaması ilkin mərhələdə müəyyən qənaət effekti yaratsa da, sonradan yaranan hüquqi və maliyyə problemləri bu qənaətdən dəfələrlə artıq xərcə səbəb ola bilər,” – deyə Oruc əlavə edib.

Vüqar Orucun fikrincə, kirayə müqaviləsi yalnız rəsmi xarakter daşıdığı halda hüquqi qüvvəyə malik olur. Bunun üçün müqavilə notariusda qeydiyyata alınmalı və müvafiq vergi ödənişləri həyata keçirilməlidir. Ekspert bildirib ki, bəzi hallarda makler və rieltorların təqdim etdiyi sadə müqavilələr hüquqi cəhətdən əsassız olur və yalnız onların göstərdiyi xidmətləri əhatə edir. Bu cür sənədlər tərəflərin hüquqlarını tam şəkildə qorumağa qadir deyil.

“Rəsmi müqavilədən yayınmaq, həm kirayəverən, həm də rieltor üçün daha ‘məqbul’ görünsə də, nəticədə hüquqi problemlər və ciddi maliyyə itkiləri ilə üzləşmək mümkündür,” – deyə iqtisadçı ekspert xəbərdarlıq edib.